Milli Varlığa Zararlı Cemiyetler (Türklerin Kurduğu Zararlı Cemiyetler)

Milli Varlığa Zararlı Cemiyetler (Türklerin Kurduğu Zararlı Cemiyetler): Yüzlerce yıldan beri Osmanlı vatandaşı olarak, huzur içinde yaşamış ve devletin her türlü imkanlarından yararlanmış azınlıklar (Ermeniler, Rumlar ve Yahudiler) dışında Osmanlı Devleti’nin içine düştüğü kötü durumu fırsat bilen saltanatçı ve hilafetçi düşünceye mensup milli mücadeleyi baltalamaya yönelik,cemiyetler de kurulmuştur.

Kürt Teali Cemiyeti

• İngilizlerin yardımıyla Seyit Abdülkadir tarafından İstanbul’da kurulmuştur. Cemiyet, İngilizlerden destek ve yardım alıyordu.
• Wilson İlkeleri’nden yararlanarak Doğu Anadolu Bölgesinde bir Kürt Devleti kurmak amaçlanmıştır.
• Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ile birleşmeyi reddetmiştir.

İslam Teali Cemiyeti

• Merkezleri İstanbul’dur. Konya ve çevresinde de yoğun faaliyetlerde bulunmuşlardır.
• Ülkenin kurtuluşunu hilafet ve saltanatta görmüşlerdir.
• Ümmetçilik düşüncesini savunmuşlardır.
• Anadolu’daki Milli Mücadele’yi engellemek için İstanbul’daki bazı müderrisler tarafından kurulmuştur.

Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fırkası

• Merkezleri İstanbul’dur.
• İttihat ve Terakki karşıtlarından oluşmuştur.
• Padişah

a bağlılığı savunmuşlardır.Vatanın kurtuluşunun, padişahın ve halifenin buyruklarına sıkı sıkıya uymakla mümkün olacağına inanan bir cemiyettir.
• Meşrutiyet ve demokrasi ilkelerine bağlı siyaset takip etmişlerdir.
• Hürriyet ve İtilaf Fırkası ile işbirliği yapmıştır.
• İngilizlerden maddi destek görmüştür.

Hürriyet ve İtilaf Fırkası

• Merkezi İstanbul’dur.
• 1911’de İttihat ve Terakki Partisi’ne karşı olanlar tarafından kurulmuştur.
• Anadolu’daki Kurtuluş Hareketini İttihatçılar ile işbirliği yapan maceracı bir hareket olarak değerlendirmişlerdir.
• Mondros’tan sonra Milli Mücadele’ye karşı iç ayaklanmalarda öncü olmuşlardır.
• İngilizlerle beraber hareket etmiştir.

İngiliz Muhipleri (Sevenleri) Cemiyeti

• İngilizler tarafından Sait Molla isminde birine İstanbul’da kurdurulmuştur.
• İngiliz mandasını savunmuşlardır.
• Osmanlı Devleti (Vahdettin, Damat Ferit ve İçişleri Bakanı Ali Kemal üyeleri) tarafından desteklenmiştir
• Derneğin başkanı Fru (Frew) idi.
• Cemiyetin gizli amacı memleket içinde örgüt kurarak isyan ve ihtilaf çıkarmak, ulusal bilinci yok etmek ve yabancı müdahalesini kolaylaştırmaktır.
üİngiliz gizli servisince yönlendirilen dernek, İngiltere’nin doğu siyasetini destekler. İngiltere ile Osmanlı saltanatı arasındaki ilişkileri kuvvetlendirmek amacıyla kuruldu. Çalışmaları Hürriyet ve İtilaf fırkasınca desteklendi. Asıl amacı, ulusal direniş girişimlerini yok etmektir.

Wilson Prensipleri Cemiyeti

• Merkezi İstanbul’dur.
• Osmanlı Devleti’nin kurtuluşunun ancak İngilizlerin yardımı yerine ABD’nin mandası ile mümkün olabileceği savunulmuştur. Amerika'nın mandasına girerek kurtulmayı ve hızla uygarlaşmayı hedeflemekte idiler.
• Halide Edip (Adıvar), Ahmet Emin (Yalman) ve Refik Halid gibi şahsiyetler bu cemiyetin önemli isimleri arasındaydı.
• Sivas Kongresi'nde etkili olmuş, fakat susturulmuşlardır.
• Cemiyetin kurucularından bir kısmı Kurtuluş Savaşı’nda Milli Mücadelecilere katılmıştır.

Milli Varlığa Düşman Cemiyetlerin Genel Özellikleri

• Saltanat ve Hilafetçi bir düşünceye sahip olmaları.
• Milliyetçiliğe karşı ümmetçi bir anlayışta olmaları.
• Ülkemizde çıkarları olan büyük devletler tarafından kurulmuş veya yönlendirilmiş olmaları
• Manda ve himayeye taraftar olmaları.
• Milli birlik ve bütünlüğü bozmaya yönelik olmaları.
• Osmanlı Hanedanını yaşatma ve devam ettirme gayretinde olmaları.

Zararlı Cemiyetlerin Ortak Özellikleri

• Emperyalist devletlerin çıkarlarına hizmet etmişler,ülkenin işgalini kolaylaştırmışlardır.
• İç ayaklanmalara sebep olmuşlar,ulusal kurtuluşu bir süre engellemişlerdir.
• Kendi çıkarlarını millet çıkarlarından üstüm tutmuşlar,Türk milletinin öz gücüne ve bağımsız yaşama azmine inanmamışlardır.
• Mandacı olanlar,bağımsızlığın mandacılıkla sağlanacağı gibi bir görüşü savunmuşlardır.
• Ulusal bilinç ve birliği parçalamaya çalışmışlardır.
• Ulusal Egemenlik kavramına inanmamışlardır.
• Yararlı ve zararlı olmak üzere kurulan cemiyetlerin tamamı Mondros Ateşkes Anlaşmasının meydana getirdiği olumsuz şartlardan ortaya çıkmıştır. En önemli ortak özellikleri budur. Zararlı cemiyetler, işgallerin devam ettiği sürede faaliyet göstermişlerdir. Yararlı cemiyetler ise Sivas Kongresinde birlik altında toplanarak milli kurtuluş hareketinin sonuna kadar faaliyetlerde bulunmuştur.

- Okuma Sayısı: Bu yazı 320771 defa okunmuştur.