Soğuk Savaş Dönemi Özeti: İki Kutuplu Dünya Düzeni II. Dünya Savaşı 1945 yılında sona ermiş ancak barış sağlanamamıştı. Egemen güçler arasında iki kutuplu denge sistemi ortaya çıkmaya başladı. Dünya Batı ve Doğu diye ikiye ayrılmaya başlamıştı. Bir tarafta ABD ve Batı Avrupa ülkeleri diğer yanda Sovyetler ve Doğu Avrupa ülkeleri İki kutuplu dünya sistemi “Soğuk Savaş” dönemi 1945’ten 1962’ye kadar sürmüştür. Ancak Soğuk Savaş 1950'de başlayan Kore Savaşı’nda sıcak çatışmaya dönüşmüştü. 1962’den sonra bloklar arasında bir yumuşama daha sonra da ilişkilerde değişmeler yaşanmaya başlamıştı.
Doğu Bloku
Avrupa’da II. Dünya Savaşı sonrası Nazi işgalinden kurtulan ülkelerin Sovyetler’in çevresinde toplanmasıyla ortaya çıkmıştır. Sovyet Kızılordusu’nun kurtardığı Doğu Almanya, Polonya, Çekoslavakya, Macaristan, Romanya, Bulgaristan gibi Doğu Avrupa ülkeleri Sovyet Rusya’nın çevresinde kümelenmiştir.1947’de bu ülkeler Kominform (Komünist Enfermasyon Bürosu) kurarak dünya siyasetinde etkili olmak istemiştir. Sovyet Komünist rejimini benimseyen bu ülkeler daha sonra Nato’ya karşı askeri işbirliği içine girerek Varşova Paktı’nı kurmuşlardı
r.
Batı Bloku
ABD’nin Monroe Doktrini gereği içe kapanmayı düşünürken Sovyet emperyalizm’inin Doğu Avrupa ve Orta Asya’ya yayılmaya başlamasıyla yön değiştirmiştir. ABD, Sovyet yayılmacılığına karşı hürriyet düzeninin korunması ve kurulması için harekete geçmiş Truman Doktrini ve Marshall planı’nı devreye sokmuştur. Başkan Truman Sovyet tehditi altındaki Türkiye ve Yunanistan’a askeri yardım yaparak Sovyetlerin bu ülkeleri ele geçirmesini ve Akdenizde yayılmasını önlemiştir. Marshall planı ile de II. Dünya Savaşı'ndan büyük kayıplarla çıkan Avrupa’nın bazı ülkelerine ABD yardımı ile gelişme sağlanması istenmiştir. Sovyet Rusya buna Molotof Planı ile cevap vermiştir.
Nato'nun Kuruluşu (1949)
Nato: Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nü kısaltılmış adıdır.
1948’deki Berlin Buhranı Sovyet yayılmacılığının önemini gösteriyordu. ABD bu yayılmacılığı engellemek için 4 Nisan 1949’da Nato’yu kurdurdu.
Nato ilk olarak Belçika, Kanada, Danimarka, Fransa, İzlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Portekiz, İngiltere ve ABD tarafından kuruldu. Türkiye ve Yunanistan 1952’de üye oldular.
Türkiye’nin Nato'ya alınmasında:
- Kore Savaşı'nda yer alması
- Uluslararası sorunlarda Batılılarla hareket etmesi
- Güçlü bir kara ordusuna sahip olması etkili olmuştur.
Varşova Paktı (1955)
Bu pakt SSCB öncülüğünde 14 Mayıs 1955’te kurulmuştur. Amacı; Üye ülkeler arasında işbirliğidir. Kurucuları, SSCB, Demokratik Almanya, Arnavutluk, Romanya, Bulgaristan, Çekoslavakya, Polanya ve Macaristandır. Arnavutluk, 1962 -1968 yıllarında paktan ayrılmıştır. Genel amaçları, Nato’ya karşı komünist ülkeleri korumaktı. SSCB'nin dağılmasıyla 1 Temmuz 1991’de pakt dağılmıştır.
Balkan İttifakı (1954)
Sovyet tehdidini sürekli yakın hisseden üçlü Balkan devleti Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya Balkan ittifakını kurdular. Bu ittifakın kurulmasında ABD ve Nato üyelerinin de katkısı olmuştur. Amaç Sovyet tehdidini bertaraf etmektir. Birisine yapılan saldın diğerlerine yapılmış sayılacak ve topyekün savunma yapılacaktır.
Bağdat Paktı (1955)
Türkiye Sovyet tehdidi karşısında Orta Doğu'da bir siyasi ve askeri ittifak kurarak Sovyet Emperyalizminin Orta Doğu'da yayılmasını engellemeye çalışmıştır.Bu amaçla Irak'la 1955’te “Karşılıklı İşbirliği Antlaşması” nı imzalamıştır. Bu ittifaka daha sonra İngiltere, İran ve Pakistan da dahil olmuştur. 1959’da paktın adı CENTO olarak değiştirilmiştir.
Kaynak: YGS – LYS Konu Anlatımlı Tarih Kitabı, sayfa 387.
- Okuma Sayısı: Bu yazı 18567 defa okunmuştur.
