Çanakkale Savaşının Siyasi Sonuçları – Maddeler Halinde: Çanakkale Savaşlarının dünya tarihi ve insanlık tarihi açısından sosyal ekonomik ve siyasi alanlar başta olmak üzere pek çok alanda önemli ve de etkili sonuçları olmuştur. I. Dünya Savaşının seyrini değiştirmek suretiyle İtilaf Devletleri ile İttifak Devletlerini olumlu veya olumsuz yönde ve büyük ölçüde etkileyen Çanakkale Savaşlarının insanlık tarihindeki en büyük etkisi kuşku yok ki siyasi alanda ortaya çıkardığı sonuçlarla olmuştur. Çanakkale Savaşlarının siyasal sonuçlarını maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
1- Çanakkale Savaşlarında hem deniz hem de karada kazanılan zaferler Osmanlı Devletinin Balkan Savaşları ile içte ve dışta sarsılan prestijini yeniden kazanmasını sağlamış. Bu durum başta bulunan hükümetin ömrünü uzatmış böylelikle emperyalist devletlerin uzun süreden beri bekledikleri hükümet krizi olmadığından kabine değişikliğine de gidilmemiştir.
2- Türk milleti tarihini süsleyen sayısız zaferlerine, Çanakkale’de, tüm dünyanın gözleri önünde bir tanesini daha ekleyerek elde ettiği bu büyük zafer, onun eski güç ve kudretini halen korumakta olduğunu, yok oldu zannedilen bir milletin içinde bulunduğu imparatorluk
her ne kadar can çekişse de kahraman bir ulusun halen yaşamakta olduğunu gözler önüne sermiştir. Bir başka bakış açısıyla Çanakkale’de hayatları pahasına vatanını savunanlar, Türk milletinin tarihten hiçbir zaman silinmeden yaşayacağını kanıtlamıştır.
3- Çanakkale Zaferi, Batılı Emperyalist güçlerin Doğulu müttefikleri olan Çarlık Rusya’sına yardım göndermelerine engel olmuştur. Bu durum I.Dünya Harbi’nde varlığını devam ettirebilmesi Batılı dostlarından gelecek yardıma bağlı olan Çarlık Rusya’sının çıkan Bolşevik İhtilali’yle çökmesine neden olmuştur.
4- Çanakkale’de Türklerin müdafaası geçilebilse ve Boğaz açılabilmiş olsa idi, savaş kısa bir süre içerisinde neticelenecek, Rusya’da bir ihtilal patlak vermeyecek, vermiş olsa bile, İngiltere ve Fransa’nın duruma müdahale etmesiyle bu ihtilal daha başında boğulabilecekti. Böylece müttefikleriyle birlikte kazanılan zaferi paylaşacak olan Ruslar, Çarlarının paylaştırma planları gereği kendilerine daha savaşın başında söz verilen Boğazlar ve İstanbul’u işgal ederek Deli Petro’dan beri takip ettikleri, “Açık denizlere ulaşma” siyasetlerini hayata geçirmiş olacaklardı.
5- Emperyalist Devletlerin Çanakkale’deki başarısızlıkları daha savaşa katılmamış olan diğer Balkan Devletleri’nin de tutumlarını bu savaş konusundaki fikirler ve düşüncelerini farklı yönde etkilemiştir. Anlaşma Devletleri’nin yaşadığı Çanakkale hezimetinden sonra Bulgaristan, Merkez Devletleri’nin yanında yer alırken, Romanya, Yunanistan ve İtalya’nın bir müddet daha savaş dışında kalmalarını sağlamış ve aynı zamanda, Arap isyanını bir yıla yakın bir süre daha geciktirmiştir.
6- Çanakkale Savaşları, İngiltere’nin savaşın başından beri Japonya’dan talep ettiği yardımı artırmasını istemesine rağmen, Japonya’nın bu yöndeki istekleri çeşitli mazeretlerle kabul etmemesine neden olmuştur.
7- Birleşik Filo’nun ağır bir mağlubiyet sonrasında Boğaz’ı geçememiş olması İngiltere ve Fransa’nın, siyasi ve askeri prestijine büyük bir darbe vurmuş, özellikle İngiltere’nin denizlerde üstünlük ifade eden imajı ortadan kalkmıştı. Mevcut durum, söz konusu devletlerin de sömürgelerinde bağımsızlık ve özgürlük girişimlerinin doğmasına hatta şiddetli şekilde alevlenmesine vesile olmuştur. Tabii ki bu da dünya siyasi haritasının yeniden düzenlenmesine neden olacak birtakım gelişmelere sebebiyet vermiştir.
8- Zira Avustralya ve Yeni Zelanda gibi İngiliz dominyonu olarak bilinen deniz aşırı ülke askerlerinin, sadece İngiliz çıkarları öyle gerektiriyor diye Çanakkale’de Türklere karşı savaşmaya zorlanması ve bunların yabancı topraklarda hayatlarını kaybederken, “niçin ve kimin için dövüştükleri” gibi kafalarında ortaya çıkan birtakım belirsizlikler cepheden ailelerine gönderdikleri mektuplardan anlaşılmaktaydı. Bu durum, onlarda giderek artan bir ulusal bilincin ortaya çıkmasına neden oldu. Zira 9 Eylül 1922 tarihinde Yunanlılar İzmir’den denize döküldükten sonra, Şanlı Türk ordularının Boğazlar bölgesine yönelmesi üzerine, Churchill dominyonlardan yeniden yardım talebinde bulunmuştu. Fakat bu sefer, Avustralya başbakanının, “Tek bir askerin hayatını tehlikeye atamayacağını şayet savaşa karar verilirse, dominyondan iş birliği talebinde bulunması gerektiğini” dile getiren ummadığı bir yanıtla karşılaşmıştı.
9- Çanakkale Savaşanlarının diğer bir ilginç tarafı da iki düşman tarafın savaşırken askerler arasında ortaya çıkan yakınlaşmaların sonrasında ve zaman içerisinde giderek dostluk unsurunu doğurmuş olmasıdır. Hatta öyle ki Anzak askerleri ve komutanları, Çanakkale’de yiğitçe çarpışan Türklerin hem asker, hem de insancıl taraflarını yakından inceleyerek, onların kendilerine anlatıldığı gibi barbar bir milletin çocukları olmadığını görme ve anlama imkânını bulmuşlardı. Bu durum ise bu ülkeler ile aramızdaki siyasi münasebetlerin olumlu yönde gelişmesine imkân tanımış ve savaştan sonra, Avustralya ve Yeni Zelanda ile anlamlı dostlukların ortaya çıkmasının başlıca nedeni olmuştur.
10- Çanakkale Savaşının diğer bir önemli tarafı da bu gün Ortadoğu’da mevcut olan İsrail devletinin kuruluşuna zemin hazırlamış olmasıdır. Zira Siyonist liderlerinden Vladimir Eugeueniç, Gelibolu’daki “Gönüllü Yahudi Birliğinin Hikâyesi” isimi yapıtında, konuyu şu şekilde anlatmaktadır. “Gelibolu’ya yolladığımız 600 kadar gönüllü Yahudi askerlerinin savaşlar sırasında gösterdiği üstün çaba ve başarı, davamızın dünyaya tanıtılması ve dikkate alınması bakımından çok yararlı olmuştur.” Gerçekten I. Dünya Harbi daha yeni sona ermemişken, 2 Kasım 1917 tarihinde kabul gören “Balfour Bildirisi” bu gün hayatta olan İsrail devletinin kuruluşu açısından bir dönüm noktası kabul edilebilir.
11- Çanakkale Zaferi’nin bir daha ilginç ve daha bir anlamlı bir sonucu da, Doğu dünyasının en büyük imparatorluklarından biri sayılan Çarlık Rusyası’nın yıkılması ve “Üzerinde Güneş Batmayan İmparatorluk” olarak tabir edilen Büyük Britanya İmparatorluğu’nun da bu savaşlarda ilk yarayı almış olmasıdır. Böylelikle emperyalizme büyük bir darbe vurulmuştur.
Kaynak: www.ataturkinkilaplari.com – En Kapsamlı Atatürk Sitesi tarafından muhtelif TC İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Konulu Ders Kitapları ve Çeşitli Belirli Günler ve Haftalar ile İlgili kitaplardan derlenerek oluşturulmuştur.
- Okuma Sayısı: Bu yazı 22125 defa okunmuştur.
