1923 - 1932 Dönemi Türkiye’nin Doğulu Devletlerle İlişkileri: Bilindiği gibi Türkiye Afganistan’la 1 Mart 1921’de Moskova’da bir dostluk antlaşması imzalamıştı. Lozan’dan sonra iki ülke arasındaki ilişkiler daha da gelişmiş, 1923 yılında Afgan Kıralı Amanullah Han Türkiye’yi ziyaret etmişti. Bu vesileyle Ankara’da Türk-Afgan Dostluk ve İşbirliği Antlaşması imzalanarak Türkiye’nin Afganistan’a daha çok sayıda subay, öğretmen ve doktor göndermesi kararlaştırıldı.
Cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye ile İran arasında bir takım sınır anlaşmazlıkları baş gösterdi. Anlaşmazlıklar siyasi olmaktan çok tarafların sınır bölgesindeki aşiretler üzerinde tam bir kontrol kuramayışlarından ve aşiretler arasındaki kavgalardan kaynaklanmıştı. İki ülke arasında 22 Nisan 1926’da Tahran’da bir “Güvenlik ve Dostluk Antlaşması”, 15 Haziran 1928’de de bu antlaşmaya ek bir protokol imzalandı. Bunu 23 Ocak 1923’te yine Tahran’da imzalanan “Türk-İran Sınır Hattının Tayini” ve “Uzlaşma, adlı Tesviye ve Hakemlik Andlaşması” izledi. Sınır sorununun çözümlenmesinden sonra Türk-İran ilişkileri olumlu yönde gelişmeye başladı.
Türkiye’nin Arap komşularıyla ilişkilerinde bir gelişme olmadı. Türkiye’nin Batı sömürgeciliğinin güdümünde olan bu devletlerle ilişkileri, mandater devletler İngiltere ve Fransa’yla olan ilişkilerin etkisinde kaldı.
Kaynak: Türk İnkılâp Tarihi, Dr. Ali İhsan GENCER, Dr. Sabahattin ÖZEL, Dördüncü Basım, Der Yayıncılık, İstanbul, 1997.
- Okuma Sayısı: Bu yazı 27908 defa okunmuştur.
