Nüfus Mübadelesi (Değiş – Tokuşu): Lozan Antlaşmasıyla, İstanbul’daki Rumlar ile Batı Trakya’daki Türkler hariç, Türkiye’de yaşayan Rumlarla Yunanistan’daki Türkler karşılıklı yer değiştireceklerdi. Fakat görüşmelerde yerleşmiş (etaplı) deyiminin yorumunda Türk ve Yunan temsilcileri arasında görüş farklılıkları ve ayrılıkları çıktı. Yunanistan İstanbul’da daha çok Rum bırakmak istiyordu, bunun için Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan önce geçici de olsa İstanbul’da bulunan her Rumun yerleşmiş kişi sayılarak mübadele (değiş – tokuş) dışında tutulmasını talep ediyordu. Türk Hükûmeti ise İstanbul’da yerleşmenin Türk kanunlarına tabi olacağını ileri sürerek Yunan isteğine şiddetle karşı çıktı.Türk tarafı İstanbul için etaplı (yerleşmiş) deyiminin burada sürekli oturanlar için geçerli olabileceğini belirtti. Bu görüş ayrılığından doğan uyuşmazlık, Uluslararası Adalet Divanına götürüldü. Fakat Adalet Divanı da anlaşmazlığa herhangi bir çözüm bulmadı.
Bunun üzerine Türk- Yunan ilişkileri gerginleşti. Yunan Hükûmeti Batı Trakya’daki Türklerin mallarına el koyunca buna karşılık olarak Türk Hükûmeti de İstanbul’daki Rumların mallarına el koydu. Bu durum gerginliği daha d
a artırdı. Türk- Yunan ilişkilerini tehlikeli bir duruma getiren bu uyuşmazlık 10 Haziran 1930’da yapılan antlaşma ile ortadan kaldırılmıştır. Böylece nüfus mübadelesi (değiş-tokuş) işlemi gerçekleşmiştir. Bu antlaşma iki taraf arasında uzun süreden beri devam eden huzursuzluğu da ortadan kaldırmıştır. Antlaşma, Türk-Yunan ilişkilerinin düzelmesine zemin hazırlamakla birlikte, ileride Balkan Antantı’nın kurulmasına da önayak olmuştur. Türk-Yunan dostluğu 1954 yılına dek devam etmiştir. Ancak, 1954 yılında Kıbrıs sorunu başlayınca iki ülke arasındaki ilişkiler yeniden bunalımlı bir sürece girmiştir.
Kaynak: T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Açık Öğretim Okulları (Açık Öğretim Lisesi- Meslekî Açık Öğretim Lisesi) İçin Hazırlanan 11. Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 2 Ders Notları, Alim ÖZTÜRK, s 74, 2007
- Okuma Sayısı: Bu yazı 44588 defa okunmuştur.
